Reuzenbalsemien

  • Blog_field_Filter Landgebonden, In friesland

Reuzenbalsemien is een eenjarig kruid dat 2,5 m hoog kan worden. Het is de hoogste eenjarige plant in Nederland. De plant bloeit van juli tot oktober met witte, roze of paarse geurende bloemen. 

> Zelf aan de slag!

Het uittrekken en maaien van de reuzenbalsemien zijn effectieve manieren om de plant op eigen terrein te bestrijden. 
Bij het uittrekken verwijder je de plant met de wortels. Bij het maaien is het belangrijk dat de plant zorgvuldig en
laag wordt gemaaid. Een reuzenbalsemien die te hoog is afgesneden, beschadigd of platgedrukt is kan gemakkelijk
opnieuw uitgroeien. Het bestrijden van de reuzenbalsemien doe je het beste voorafgaand aan de bloei (dus voor juli)
en moet je indien nodig herhalen. De plantenresten kan je weggooien bij het groenafval. Na het verwijderen is het van
belang dat je de groeiplaats van de plant nog minstens 2 jaar controleert op nieuwe zaailingen.

De bladeren zijn tegenoverstaand of staan in kransen van drie tot vijf. De plant sterft bij de eerste vorst af. De zaden zijn maximaal 2 jaar kiemkrachtig, de soort vormt dus geen persistente zaadbank. Natuurlijke verspreiding vindt plaats doordat de zaden wegschieten bij aanraken. Vandaar de Nederlandse naam springzaad voor Impatiens-soorten. 

Reuzenbalsemien kan worden verward met andere soorten springzaad maar heeft als enige tegenoverstaand blad. De andere Impatiens-soorten die in Nederland voorkomen, hebben verspreid staande bladeren. Bovendien zijn de andere soorten veel kleiner. 

Aanwezigheid en effect in Europa 

Stand van zaken in 2023

Reuzenbalsemien komt wijdverspreid voor in Europa. 
Effect op biodiversiteit en ecosysteem 
Reuzenbalsemien produceert grote hoeveelheden zaad dat in het voorjaar tegelijk kiemt. De plant groeit snel en vormt dichte bestanden. Reuzenbalsemien is de meest competitieve van alle Impatiens-soorten. De soort vormt hoge, dichte, sterk vertakte bestanden, die met inheemse soorten concurreren om ruimte, licht en nutriënten. Alleen meerjarige inheemse soorten met een sterke vegetatieve vermeerdering zijn in staat om reuzenbalsemien te weerstaan. Door zijn sterke geur lokt de plant bestuivers van inheemse soorten weg, waardoor deze minder zaad produceren. Dit is nadelig voor de vitaliteit van de natuurlijke vegetatie.

Effect op ecosysteemdiensten 
Als een oever slechts begroeid is met reuzenbalsemien blijft na het afsterven in de winter een kale oever over. Hierdoor is de kans op erosie groter dan als de oever met bijvoorbeeld gras was begroeid. Het afgekalfde sediment komt in de rivieren en beekjes die vervolgens moeten worden uitgebaggerd om overstromingsgevaar te voorkomen.

Overige effecten 
Niet van toepassing

Aanwezigheid en effect in Nederland 

Stand van zaken in 2023
Reuzenbalsemien komt wijdverspreid voor. 

Beheermaatregelen 

Sommige imkers zaaiden reuzenbalsemien uit omdat de planten veel nectar produceren in een periode dat er weinig andere drachtplanten bloeien. Nu deze plant op de Unielijst staat, is dit niet meer toegestaan. Er zijn alternatieve planten die ook vrij laat bloeien en goede drachtplanten zijn. Een overzicht van eenjarige drachtplanten met hun eigenschappen vindt u bijvoorbeeld op deze site. 


Maaien en handmatig verwijderen zijn de meest kosteneffectieve methoden voor het uitroeien of beheren van invasieve Impatiens-soorten. Dergelijke maatregelen moeten voor de zaadzetting, dus in juni of begin juli, worden uitgevoerd. Machinaal maaien is alleen effectief op locaties die toegankelijk zijn voor (zwaar) materieel. De planten moeten vlak boven de grond worden gemaaid om uitgroei en bloemvorming te voorkomen. De afgemaaide planten moeten worden verwijderd om hergroei te voorkomen. 


Handmatige verwijdering is arbeidsintensiever dan maaien maar kan accurater en ook op moeilijk toegankelijke plekken worden uitgevoerd. Na het uittrekken moet de stengel volledig worden gebroken om uitgroei en nieuwe wortelvorming te voorkomen (dit is vooral van belang in vochtige gebieden).


Begrazing is minder effectief omdat de meeste herbivoren geen voorkeur hebben voor Impatienssoorten. In het Verenigd Koninkrijk is onderzoek gedaan naar bestrijding door natuurlijke vijanden en is een veelbelovende roestschimmel gevonden die alleen de reuzenbalsemien aantast. Chemische bestrijding kan effectief zijn als het plaatsvindt voordat de bloemen gevormd zijn. Gezien de kans op ongewenste milieueffecten wordt chemische bestrijding niet aanbevolen. 
Aangeraden wordt om na bestrijding gedurende minimaal twee groeiseizoenen te controleren of vestiging van nieuwe kiemplanten optreedt en in dergelijke gevallen de maatregelen te herhalen. Uitroeiingsmaatregelen moeten altijd van bovenstrooms naar benedenstrooms worden uitgevoerd omdat het zaad van reuzenbalsemien via stromend water wordt verspreid. Hierdoor wordt rekolonisatie vanuit bovenstroomse zaadbronnen voorkomen. 
Meldingen van de reuzenbalsemien in de natuur kunnen worden doorgegeven via waarneming.nl.


Zelf aan de slag!

Het uittrekken en maaien van de reuzenbalsemien zijn effectieve manieren om de plant op eigen terrein te bestrijden. Bij het uittrekken verwijder je de plant met de wortels. Bij het maaien is het belangrijk dat de plant zorgvuldig en laag wordt gemaaid. Een reuzenbalsemien die te hoog is afgesneden, beschadigd of platgedrukt is kan gemakkelijk opnieuw uitgroeien.

Het bestrijden van de reuzenbalsemien doe je het beste voorafgaand aan de bloei (dus voor juli) en moet je indien nodig  herhalen. De plantenresten kan je weggooien bij het groenafval. Na het verwijderen is het van belang dat je de groeiplaats van de plant nog minstens 2 jaar controleert op nieuwe zaailingen.


Lees meer in de factsheet: https://www.nvwa.nl/binaries/nvwa/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-reuzenbalsemien/factsheet-reuzenbalsemien.pdf