De plant vormt matten die op het wateroppervlak drijven en die tot 80 cm boven het oppervlak kunnen uitsteken.
Waterteunisbloem heeft grote gele bloemen in de bladoksels van de bovenste bladeren van de recht opgaande stengels die boven het water uitsteken. De plant is overblijvend.
Stand van zaken in 2015
Waterteunisbloem komt voor in Nederland, Verenigd Koninkrijk, België, Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Italië en Spanje. De plant is met succes uitgeroeid in Zwitserland. Waterteunisbloem heeft zich dus al in een groot deel van Europa gevestigd en verwacht wordt dat ook vestiging mogelijk is in een aantal zuidelijke lidstaten zoals Griekenland en Portugal. De bovengrondse delen zijn vorstgevoelig, maar dieper gelegen delen van de plant kunnen vorst overleven.
Effect op biodiversiteit en ecosysteem
Waterteunisbloem kan snel voor veel biomassa zorgen, waardoor dichte matten ontstaan. Inheemse planten worden verdrongen en de aanwezige waterdieren verdwijnen, op enkele slakken en bloedzuigers na. Het afsterven van grote massa’s waterteunisbloem kan in stilstaande wateren leiden tot zuurstofgebrek in het water. Dit heeft een negatieve invloed op andere waterorganismen en kan leiden tot vissterfte.
Effect op ecosysteemdiensten
Dichte matten van waterteunisbloem belemmeren de doorstroming van water. Door de verminderde doorstroming wordt er ook meer sediment op de bodem afgezet, waardoor de kans op overstroming verder toeneemt. De plant veroorzaakt hinder voor de pleziervaart en beperkt recreatieve mogelijkheden (zwemmen, hengelsport) en heeft hierdoor een negatieve invloed op toerisme.
Overige effecten
Stilstaand water in combinatie met het hinderen van vissen om muggenlarven te eten, bevordert muggenplagen.
Stand van zaken in 2019
Watertheunisbloem komt verspreid over heel Nederland voor.
Effecten
In Nederland heeft waterteunisbloem geleid tot economische schade doordat de plant door waterschappen bestreden moet worden.
Het verwijderen van planten is de meest effectieve maatregel om verdere verspreiding naar de omgeving te voorkomen. Verwijdert u uw planten, gooi deze dan niet weg in de natuur, maar bij het groenafval. Het houden van deze soorten in botanische collecties is alleen mogelijk voor (wetenschappelijk) onderzoek of ex-situ bewaring. Hiervoor moet een vergunning worden aangevraagd bij RVO.nl.
Provincies zijn verantwoordelijk voor het nemen van eliminatie- en beheersmaatregelen voor soorten op de Unielijst, wat zij kunnen doen samen met water- en terreinbeheerders en anderen.
Lees meer in de factsheet: https://www.nvwa.nl/binaries/nvwa/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-waterteunisbloem/factsheet-waterteunisbloem.pdf
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (2022) geraadpleegd op 12-11-2024 op https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-waterteunisbloem