Bastaardduizendknoop

Morfologische kenmerken

Bastaardduizendknoop is een overblijvende plant die tot wel 3,5 meter hoog kan worden. De bladeren hebben een rechte tot zwak hartvormige bladvoet, zijn 15-30 cm lang en hebben aan de onderzijde van de bladnerven korte, stijve haren (maximaal 0,5 mm). De holle, rechtopstaande stengels zijn vaak vertakt en sterven in de winter af. De wortelstokken zijn dik (meer dan 1 cm) en kruipend, wat bijdraagt aan de invasieve groei van de plant. 

De bloeiperiode van de bastaardduizendknoop loopt van juli tot en met oktober, waarbij de crème-witte bloemen soms tweeslachtig zijn. Of de plant kiemkrachtig zaad produceert, is onbekend.
Bastaardduizendknoop lijkt sterk op zijn ouders, de Japanse en Sachalinse duizendknoop. Kenmerkend is dat de bladeren van de bastaardduizendknoop korte, stijve haren hebben, terwijl de Japanse duizendknoop haar mist en de Sachalinse duizendknoop langere, buigzame haren vertoont.

Aanwezigheid en verspreiding in Nederland

In 2021 kwam bastaardduizendknoop wijdverspreid voor in Nederland, maar wordt deze vaak verward met de Japanse duizendknoop. De toename van het aantal waarnemingen is zorgwekkend, aangezien deze hybride een grotere verspreiding heeft dan zijn oudersoorten. Grote massavegetaties van duizendknoop in buitengebieden zijn vaak bastaardduizendknoop en niet de Japanse duizendknoop, zoals eerder werd gedacht.

Effect op biodiversiteit en ecosystemen
Bastaardduizendknoop is extreem invasief en heeft een grotere impact op de biodiversiteit dan de Japanse en Sachalinse duizendknoop. De plant komt vroeg in het voorjaar in blad, groeit snel en vormt een gesloten bladerdek, waardoor andere vegetatie wordt overgroeid en uiteindelijk verdrongen. Dit leidt tot een afname van het aantal soorten ongewervelde dieren, zoals bosmieren, vlinders en andere insecten. De groeiwijze van de bastaardduizendknoop vormt een bedreiging voor graslanden, ruigtes en zowel droge als natte alluviale bossen. Door de verandering in de standplaats beïnvloedt de plant de vastlegging van organisch materiaal en voedingsstoffen.

Effecten op ecosysteemdiensten
De dominantie van bastaardduizendknoop kan de stabiliteit van dijken, oevers en andere taluds ondermijnen door het wegconcurreren van (gras)vegetatie. Dit heeft implicaties voor de bescherming tegen erosie en andere ecologische diensten die deze vegetatie biedt.

Economische impact
De bastaardduizendknoop kan aanzienlijke schade toebrengen aan funderingen, verhardingen, infrastructuur, rioleringen en drainagebuizen. De wortelstokken zijn opmerkelijk zacht en flexibel, waardoor ze langs obstakels en door scheuren in asfalt, beton of metselwerk kunnen groeien. Ook kan de plant in bermen het zicht voor automobilisten belemmeren, wat leidt tot extra maaikosten. In de bosbouw veroorzaakt bastaardduizendknoop economische schade bij jonge aanplant.

Wet- en regelgeving
Per 1 januari 2022 geldt er een nationaal handelsverbod voor bastaardduizendknoop. Levensvatbare onderdelen, zoals wortelstokken, stengels en zaad, mogen niet worden verhandeld. Vervoer van deze onderdelen is alleen toegestaan in het kader van bestrijdingsacties, mits verdere verspreiding of introductie in het milieu wordt voorkomen.
Beheermaatregelen