Kleine waterteunisbloem is een water- en oeverplant die dichte drijvende matten vormt.

Deze matten kunnen tot een meter boven het wateroppervlakte uitsteken. De grote gele bloemen staan in de oksels van de hogere stengelbladeren.
De plant is overblijvend. De planten die in Nederland gevonden worden behoren tot de ondersoort L. peploides subsp. montevidensis en worden ook wel postelein-waterlepeltje genoemd.
De plant lijkt sterk op waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora) en kan daarmee verward worden.
Aanwezigheid en effect in Europa
Stand van zaken in 2022
Kleine waterteunisbloem komt voor in Nederland, België, Kroatië, Frankrijk, Griekenland, Italië, Portugal, Roemenië, Spanje en Zwitserland. De plant heeft zich al in een groot deel van Europa gevestigd en de verwachting is dat ook vestiging bij het huidige klimaat mogelijk is in een aantal andere lidstaten.
Effect op biodiversiteit en ecosysteem
Kleine waterteunisbloem kan snel voor veel biomassa zorgen, waardoor inheemse planten worden verdrongen en de aanwezige waterdieren verdwijnen. De plant kan groeien in bijna alle langzaam stromende en stilstaande wateren. In Frankrijk zijn sommige natte natuurgebieden compleet overgroeid geraakt door deze plant. Het afsterven van grote massa’s kleine waterteunisbloem kan in stilstaande wateren leiden tot zuurstofgebrek in het water. Dit heeft een negatieve invloed op andere waterorganismen en kan leiden tot vissterfte.
Effect op ecosysteemdiensten
Dichte matten van kleine waterteunisbloem belemmeren de doorstroming van water. Hierdoor wordt er meer sediment op de bodem afgezet, waardoor de kans op overstroming verder toeneemt. De plant veroorzaakt hinder voor de pleziervaart en beperkt recreatieve mogelijkheden (zwemmen, hengelsport) en heeft hierdoor een negatieve invloed op toerisme.
Overige effecten
Stilstaand water in combinatie met het hinderen van vissen om muggenlarven te eten, bevordert muggenplagen.
Aanwezigheid en effect in Nederland
Stand van zaken in 2024
Kleine waterteunisbloem komt voor op een klein aantal locaties in Nederland.
Beheermaatregelen
Het verwijderen van planten is de meest effectieve maatregel om verdere verspreiding naar de omgeving te voorkomen. Verwijdert u uw planten, gooi deze dan niet weg in de natuur, maar bij het groenafval. Het houden van deze soorten in botanische collecties is alleen mogelijk voor (wetenschappelijk) onderzoek of ex-situ bewaring. Hiervoor moet een vergunning worden aangevraagd bij RVO.nl.
Provincies zijn verantwoordelijk voor het nemen van eliminatie- en beheersmaatregelen voor soorten op de Unielijst, wat zij kunnen doen samen met water- en terreinbeheerders en anderen.
Meldingen van de kleine waterteunisbloem in de natuur kunnen worden doorgegeven via waarneming.nl.
Lees meer in de factsheet: https://www.nvwa.nl/binaries/nvwa/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-kleine-waterteunisbloem/factsheet-kleine-waterteunisbloem.pdf
Bronnen
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (2022) geraadpleegd op 12-11-2024 op https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-kleine-waterteunisbloem
Beeld: ©Johan Valkenburg, NVWA