Reuzenberenklauw

  • Blog_field_Filter Landgebonden, In friesland

Reuzenberenklauw is een grote overblijvende plant die 2 tot 3 meter hoog kan worden. De bladeren zijn ook groot, tot wel een meter lang, en zijn scherp getand met aan de onderzijde stevige haren.

De stengel is van de plant is hol, en heeft paarse vlekken en stevige haren. De plant vormt eerst een rozet en komt pas na enkele jaren tot bloei. Ook de bloeiwijze is opvallend. De plant bloeit vanaf half juni met witte bloemen in schermen die tot 50 cm in doorsnee zijn. Na de vruchtzetting sterft de plant af. De zaden blijven tot 7 jaar kiemkrachtig.

Verwarring is mogelijk met de inheemse gewone berenklauw (Heracleum sphondylium), maar deze is veel kleiner (tot 1,5 m), de bloeiwijze is maximaal 20 cm, de bladeren zijn veel minder groot en de stengel heeft geen paarse vlekken.Sosnowsky’s berenklauw (Heracleum sosnowskyi) en Perzische berenklauw (Heracleum persicum) zijn moeilijk te onderscheiden van reuzenberenklauw. Dit zijn invasieve soorten die niet in Nederland voorkomen. 

Aanwezigheid en effect in Europa 

Stand van zaken in 2019
Reuzenberenklauw komt wijdverspreid voor in Europa, maar niet in Zuid-Europa. Daar is het te warm en te droog voor deze plant. 
Effect op biodiversiteit en ecosysteem 
Reuzenberenklauw groeit op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op vochtige en voedselrijke grond in (spoor)bermen, op dijken, geluidswallen, braakliggende grond, waterkanten en in loofbossen, bosranden en struwelen. Reuzenberenklauw kan daar dichte vegetaties vormen waarbij andere plantensoorten, met uitzondering van bomen, volledig worden verdrongen.

Deze dichte bestanden kunnen decennialang standhouden, waardoor ze een grote verstoring van de plaatselijke inheemse vegetatie veroorzaken en zeldzame plantensoorten kunnen verdwijnen.
De grote kolonies kunnen de habitattypen ‘zomen en ruigtes’ en ‘alluviale bossen’ koloniseren, vooral wanneer er sprake is van enige verstoring. In ouder wordende bosgemeenschappen neemt reuzenberenklauw af door competitie met bomen. Kruising met de inheemse gewone berenklauw is gemeld in Groot-Brittannië en Duitsland, deze hybride variant is nagenoeg steriel en plant zich niet verder voort.

Effect op ecosysteemdiensten
Dichte bestanden belemmeren de toegang tot recreatiegebieden en rivieroevers en dergelijke. Er kan erosie optreden wanneer op een helling (dijken, talud) een dichte vegetatie van reuzenberenklauw in de winter afsterft, omdat er dan geen vegetatie meer is om de grond vast te houden. Daardoor kan de waterregulering worden verstoord.

Overige effecten
Het sap van de reuzenberenklauw bevat stoffen (furocoumarinen) die bij mensen kunnen leiden tot ernstige brandwonden wanneer de huid ermee in aanraking komt. Dit gebeurt alleen in combinatie met zonlicht. Ook honden kunnen bij aanraking gewond raken. Het gezondheidsrisico is de belangrijkste reden dat de plant op diverse plaatsen bestreden wordt. 

Aanwezigheid en effect in Nederland 
Stand van zaken in 2019
Reuzenbalsemien komt algemeen voor, vooral in stedelijk gebied. 

Beheermaatregelen

Reuzenberenklauw in uw tuin mag u laten staan. Er moet wel worden voorkomen dat er zaden worden gevormd waardoor de planten zich kunnen verspreiden. Het verwijderen van planten is de meest effectieve maatregel om verspreiding naar de omgeving en gezondheidsschade te voorkomen.
De plant is te bestrijden door te voorkomen dat er rijp zaad wordt gevormd. Eén van de mogelijkheden is de wortel in het vroege voorjaar op enige diepte (ten minste 15 cm) af te steken en dit in de zomer te herhalen. Een andere mogelijkheid is afmaaien. Dit moet meerdere keren (ten minste 5 keer) per groeiseizoen herhaald te worden. Deze frequentie is nodig om te voorkomen dat de plant weer ondergrondse reserves aan kan leggen en omdat na het maaien een deel van de planten in staat is om snel en op lage hoogte tot bloei te komen. Omdat de zaden tot 7 jaar kiemkrachtig blijven, is de bestrijding een kwestie van lange adem. 
Een andere manier om reuzenberenklauw te bestrijden is intensieve begrazing door schapen en geiten. Ook dieren kunnen gevoelig zijn voor de furocoumarinen. Behaarde en gepigmenteerde huid is minder gevoelig. Bij deze bestrijdingsmethode worden daarom bij voorkeur dieren met deze eigenschappen ingezet. 
Mocht u reuzenberenklauw tegenkomen op uw of andermans terrein, raak het dan niet aan zonder beschermende kleding in verband met mogelijke (huid)aandoeningen. Gooi verwijderde planten niet weg in de natuur, maar bij het groenafval. Draag hierbij beschermende kleding in verband met het giftige sap van de plant. Ook de ogen moeten daarbij goed beschermd zijn. 

Lees meer in de factsheet: https://www.nvwa.nl/binaries/nvwa/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-reuzenberenklauw/factsheet-reuzenberenklauw.pdf

  • Was de huid direct af met water en zeep. Als er geen gelegenheid is om de huid af te spoelen, bedek de huid dan meteen. Reden hiervoor is dat het sap van deze plant uw huid overgevoelig maakt voor zonlicht. 
  • Na het afspoelen moet u de huid ook bedekken zodat er geen zonlicht op kan komen. Het is verstandig om een week uit de zon te blijven. 
  • Wrijf het sap niet uit over de huid en raak het gezicht niet aan. 
  • Ga naar de huisarts als er toch ‘iets’ te zien is, bijvoorbeeld rode uitslag. 

Heeft u sap in de ogen gekregen? Dan moet u uw ogen direct uitspoelen met veel water en meteen daarna contact opnemen met de huisarts. 

Ga direct naar de spoedeisende hulp als u het sap in de mond heeft gekregen. Dit is zeer gevaarlijk. 
Provincies zijn verantwoordelijk voor het nemen van eliminatie- en beheersmaatregelen voor soorten op de Unielijst, wat zij kunnen doen samen met water- en terreinbeheerders en anderen.