Sachalinse duizendknoop

Blog_field_Filter Landgebonden, In friesland

Sachalinse duizendknoop is een overblijvende plant die tot 4 meter hoog kan worden. De bladeren hebben een stompe tot zwak spitse top en een hartvormige bladvoet, zijn 10-30 cm lang en op de bladnerven aan de onderzijde staan buigzame haren, die maximaal 1 mm lang zijn.

De plant bloeit van augustus tot en met oktober met crème-witte, soms iets groenige kleine bloemen. De holle, rechtopstaande groene stengels zijn niet tot weinig vertakt en sterven tegen de winter af. Sachalinse duizendknoop heeft dikke (meer dan 1 cm), kruipende wortelstokken.

Er komen zowel functioneel mannelijke als vrouwelijke planten voor. Sachalinse duizendknoop produceert een kleine hoeveelheid zaad, dat waarschijnlijk kiemkrachtig is, maar kiemplanten worden zelden waargenomen. Stuifmeel van Sachalinse duizendknoop kan de vrouwelijke bloemen van Japanse duizendknoop (Fallopia japonica) bevruchten waardoor de hybride bastaardduizendknoop (Fallopia ×bohemica) ontstaat.

Sachalinse duizendknoop lijkt sterk op Japanse duizendknoop maar is veel groter en heeft grotere bladeren en lijkt ook op de bastaardduizendknoop. Sachalinse duizendknoop heeft 1 mm lange buigzame haren op de onderzijde van de bladnerven, Japanse duizendknoop heeft geen haren en bastaardduizendknoop heeft kortere stijve haren. De drie soorten worden ook wel Aziatische duizendknopen genoemd.

Aanwezigheid en effect in Nederland

Stand van zaken in 2021
Sachalinse duizendknoop komt in Nederland vrij weinig voor.

Effect op biodiversiteit en ecosysteem
Sachalinse duizendknoop heeft een grote impact op de biodiversiteit. Net als Japanse duizendknoop en bastaardduizendknoop loopt de plant vroeg in het voorjaar uit, heeft een snelle lengtegroei en vormt een nagenoeg gesloten bladerdek. Hierdoor wordt de overige vegetatie geheel overgroeid en op de duur verdrongen. Ook het aantal soorten ongewervelde dieren (o.a. bosmieren, vlinders en insecten) wordt lager als Sachalinse duizendknoop de groeiplaats domineert. De plant is zo competitief dat het op rivieroevers zelfs Japanse duizendknoop kan verdringen. Vooral als Sachalinse duizendknoop weet binnen te dringen in natuurlijke biotopen zoals beek- en rivieroevers heeft dit een nadelig effect op de biodiversiteit.

Sachalinse duizendknoop kan door zijn groeiwijze een bedreiging vormen voor graslanden en droge en natte alluviale bossen. De soort beïnvloedt zijn standplaats door het vastleggen van organisch materiaal en voedingsstoffen.

Effect op ecosysteemdiensten
Door het wegconcurreren van de (gras)vegetatie op dijken, oevers en andere taluds kan Sachalinse duizendknoop de stabiliteit van dijken en oevers van watergangen ondermijnen.

Overige effecten
Sachalinse duizendknoop kan grote schade veroorzaken aan funderingen, verhardingen, infrastructuur, rioleringen en drainagebuizen. De top van het rhizoom is opmerkelijk zacht en flexibel en in staat om langs obstakels en door al bestaande scheuren en naden in asfalt, beton of metselwerk te groeien. Sachalinse duizendknoop die in bermen groeit, ontneemt automobilisten het zicht waardoor extra gemaaid moet worden. Dit brengt extra kosten met zich mee. Ook veroorzaakt de plant economische schade bij jonge aanplant in de bosbouw.

Beheermaatregelen

Sachalinse duizendknoop is moeilijk te verwijderen op plekken waar de plant zich goed heeft gevestigd door het uitgebreide systeem van diep groeiende wortelstokken die in leven blijven als het bovengrondse deel van de plant wordt verwijderd, de grote groeikracht en de relatief grote weerbaarheid tegen bestrijdingsmiddelen. Stengels en wortelstokken breken makkelijk in kleine delen. Zeer kleine fragmenten van de wortelstokken en stengeldelen met een knoop kunnen weer uitgroeien tot een nieuwe plant.

Voorkom verdere verspreiding
Verdere verspreiding kan voorkomen worden door plekken met Sachalinse duizendknoop niet te maaien. Bij het maaien worden plantenresten in de directe omgeving verspreid en ook kunnen plantenresten op de maaibalk of in de maaikorf achterblijven en bij loslaten weer leiden tot nieuwe groeiplekken. Als maaien noodzakelijk is, bijvoorbeeld voor de verkeersveiligheid, wordt aangeraden om Sachalinse duizendknoop apart te maaien en het maaisel zorgvuldig af te voeren naar een gecertificeerd compostbedrijf.

Maaien langs waterwegen vraagt extra zorg. Hierbij moet voorkomen worden dat stengeldelen in het water terechtkomen en zich zo verder kunnen verspreiden.
Ook kan beter niet gestimuleerd worden om de plant te oogsten voor menselijke consumptie. Dit geeft een grotere kans op verspreiding naar andere plaatsen, terwijl de groeikracht van de plant nauwelijks afneemt.

Beheer is altijd arbeids- en kostenintensief en vereist een lange adem. Regelmatig maaien leidt niet tot verdwijnen van de plant en vergroot alleen de kans op verdere verspreiding. Chemische bestrijding in combinatie met maaien gedurende minstens drie jaar is mogelijk effectief. Het maaisel moet zorgvuldig worden afgevoerd en de maaimachine moet na elke keer maaien zorgvuldig worden schoongemaakt. Injectie van de stengels met glyfosaat is effectief; deze toepassing is sinds maart 2018 toegestaan voor professioneel gebruik in openbaar groen en particuliere tuinen. Op kleine, zandige locaties is 3 meter diep afgraven en zeven van de grond een optie. Waar afgraven en maaien geen opties zijn, is het afdekken een mogelijkheid, mits er geen hoge obstakels staan.
De Aziatische duizendknopen lijken sterk op elkaar, hebben ook dezelfde impact en moeten op eenzelfde wijze worden bestreden. Ervaringen met diverse vormen van bestrijding van de diverse duizendknopen vindt u in het rapport van stichting Probos en op de website van het kennisnetwerk invasieve exoten. Op de website bestrijdingduizendknoop.nl staat een beslisboom met tips en adviezen om vestiging van duizendknoop op locaties te voorkomen en wordt u ondersteund bij het kiezen van de juiste bestrijdingsmogelijkheden voor plekken waar duizendknoop voorkomt. Ook staat op deze website het ‘Landelijk protocol omgaan met Aziatische duizendknopen’. Dit protocol biedt handvatten om verspreiding tegen te gaan en de Aziatische duizendknopen te beheersen en te verwijderen.
Groenafval met daarin resten van Sachalinse duizendknoop kan het beste gecomposteerd worden door een gecertificeerd compostbedrijf. Particulieren kunnen de planten- en worteldelen het beste bij het restafval deponeren en niet in de GFT-container doen.

Lees meer in de factsheet: https://www.nvwa.nl/binaries/nvwa/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-sachalinse-duizendknoop/factsheet-sachalinse-duizendknoop-nvwa-20211221.pdf

Waarnemingen van Sachalinse duizendkoop in de natuur kunnen worden doorgegeven via waarneming.nl. Melding van handel kan worden doorgegeven via de website van de NVWA.

Bronnen

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (2022) geraadpleegd op 11-11-2024 op https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-sachalinse-duizendknoop

Beeld: Giant Knotweed - Fallopia sachalinensis. (n.d.). Waarneming.nl. https://waarneming.nl/species/6782/