Trosbosbes

  • Blog_field_Filter Landgebonden, In friesland

Trosbosbes is een meerjarige struik die tot 4 meter hoog kan worden. 


De bladeren zijn donkergroen, 4 tot 8 cm lang en de nerven zijn aan de bovenkant behaard. De plant bloeit met witte, soms iets roze bloemen die urnvormig zijn en vormt eetbare blauwe bessen. De trosbosbes vormt een soortcomplex waardoor de kenmerken sterk kunnen variëren; de plant kan bovendien voorkomen onder verschillende milieuomstandigheden. 

De plant wordt geteeld voor de productie van blauwe bessen. In het dagelijks taalgebruik wordt de trosbosbes blauwe bes genoemd.

Aanwezigheid en effect in Nederland 

Stand van zaken in 2017
Trosbosbes komt weinig voor. De plant groeit alleen in voedselarme, vochtige tot natte, zure grond zoals natte heide, hoogveenmoeras, bos en langs hoogveenvennen.


Effect op biodiversiteit en ecosysteem 
Trosbosbes heeft zich in Nederland gevestigd in een aantal hoogveen- en heidegebieden. Voorbeelden daarvan zijn de Deurnsche Peel & Mariapeel en het Fochteloërveen. In deze hoogveen- en heidegebieden kan de trosbosbes zich verder uitbreiden. De plant groeit in enkele jaren uit tot een hoge struik en kan een dicht struikgewas vormen. Daarbij kan de soort andere planten verdringen door competitie. Hierdoor verdwijnen mogelijk ook waardplanten van bijzondere vlinders en kenmerkende diersoorten van hoogvenen. 


Trosbosbes verbruikt relatief veel water. Door verdamping werkt de soort verdroging van deze kwetsbare ecosystemen in de hand. Hierdoor neemt de veenmosgroei af, en wordt er minder stikstof (atmosferische depositie) door de veenmossen opgenomen. Hierdoor is er meer stikstof beschikbaar voor ongewenste soorten als pijpenstrootje (Molinia caerulea) en berk (Betula L.) waardoor de bedekking door deze soorten toeneemt. Hierdoor neemt onder andere de verdamping nog meer toe, wat leidt tot een steeds sterkere dominantie van vaatplanten ten koste van het veenmos. 

Hoogvenen en natte heide herbergen veel zeldzame planten- en diersoorten. Trosbosbes heeft negatieve effecten op het ecosysteem en de biodiversiteit in deze terreinen. Trosbosbes is een bedreiging voor de Natura 2000-habitattypen vochtige heiden, herstellende hoogvenen en hoogveenbossen.

Effect op ecosysteemdiensten 
Er zijn geen aanwijsbare effecten op ecosysteemdiensten.

Overige effecten 
Niet van toepassing.

Beheermaatregelen 

De bestrijding van trosbosbes is lastig. Na een verstoring (brand, beschadiging) kan de plant krachtig teruggroeien en uitlopen vanuit de stam of wortelkroon. Afzagen leidt ook tot krachtige hergroei. Wortels die in de bodem blijven zitten, kunnen opnieuw uitlopen. Verschillende beheer- en bestrijdingsmethoden zijn uitgeprobeerd, maar er is nog geen effectieve manier bekend. Een bijkomend probleem bij mechanische bestrijding is de zeer moeilijke begaanbaarheid van het terrein met machines. De plant is wel gevoelig voor onder andere glyfosaat. 
Kolonisatie van natuurgebieden begint vrijwel altijd vanuit naastgelegen kwekerijen. Het beste zou zijn om binnen een afstand van ten minste 5 km van kwetsbare natuurgebieden, zoals vochtige heiden, herstellende hoogvenen en hoogveenbossen, alleen steriele cultivars te telen, of de planten voor 100% af te schermen tegen vogels. De plant wordt ook door particulieren aangeplant en verwildert vanuit tuinen. Door het dumpen van tuinafval of verspreiding van bessen via bijvoorbeeld vogels, kan de soort vanuit tuinen in de natuur terechtkomen. Daarom zouden particulieren, die wonen in de buurt van kwetsbare natuurgebieden, ook beter geen cultivars met kiemkrachtige zaden aan kunnen planten. 
De vestigingskans in natuurgebieden kan beperkt worden door een duurzame verhoging van de waterstanden, waardoor een hoog en stabiel waterpeil nabij het maaiveld wordt bereikt, met name in de lagere delen van een gebied. 
De zaden van de trosbosbes kunnen ten minste 8 jaar en mogelijk zelfs 15 jaar in de bodem kiemkrachtig blijven. Bij bestrijding is dus een lange periode van nazorg nodig (10 tot 15 jaar), waarbij nieuwe jonge planten zo snel mogelijk moeten worden verwijderd.

Lees meer in de factsheet: https://www.nvwa.nl/binaries/nvwa/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-trosbosbes/trosbosbes-factsheet.pdf