Waterwaaier is een waterplant die in de waterbodem wortelt, met tegenstaand waaiervormig blad. Alleen de witte bloemen steken boven het water uit.

Aanwezigheid en effect in Europa
Stand van zaken in 2015
Waterwaaier komt voor in Nederland, Groot-Brittannië, Zweden, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Waterwaaier heeft zich al in een groot deel van Europa gevestigd. De verwachting is dat ook vestiging mogelijk is in Zuidoost-Europa.
Effect op biodiversiteit en ecosysteem
Waterwaaier is een zeer competitieve plantensoort die snel groeit waardoor sloten, kanalen en kleine wateren dichtslibben. Door waterwaaier verdwijnen bijna alle inheemse ondergedoken waterplanten. Het afsterven van grote massa’s waterwaaier kan leiden tot zuurstofgebrek in het water. Dit heeft een negatieve invloed op andere waterorganismen en kan leiden tot vissterfte.
Effect op ecosysteemdiensten
Bij overvloedige groei raken watergangen en waterinlaten verstopt. De plant veroorzaakt hinder voor de pleziervaart en beperkt recreatieve mogelijkheden (zwemmen, hengelsport) en heeft hierdoor een negatieve invloed op toerisme.
Overige effecten
Een lokale toename van waterwaaier kan leiden tot een toename van slakken die besmet zijn met een platworm. Deze veroorzaakt zwemmersjeuk.
Aanwezigheid en effect in Nederland
Stand van zaken in 2019
Waterwaaier komt voor op een aantal locaties, verspreid over heel Nederland.
Effecten op biodiversiteit en ecosysteem
Waterwaaier is in Nederland waargenomen in drie Natura 2000- gebieden. De plant kan in bijna alle langzaam stromende en stilstaande wateren groeien, en kan zich dus uitbreiden naar meerdere natuurgebieden.
Effect op ecosysteemdiensten
Bij overvloedige groei raken watergangen en waterinlaten verstopt.
Overige effecten
In Nederland heeft waterwaaier geleid tot economische schade, door kosten van beheer (op een plek bedroegen de kosten € 350.000).
Beheermaatregelen
Het verwijderen van planten is de meest effectieve maatregel om verdere verspreiding naar de omgeving te voorkomen. Verwijdert u uw planten, gooi deze dan niet weg in de natuur, maar bij het groenafval. Het houden van deze soorten in botanische collecties is alleen mogelijk voor (wetenschappelijk) onderzoek of ex-situ bewaring. Hiervoor moet een vergunning worden aangevraagd bij RVO.nl.
Provincies zijn verantwoordelijk voor het nemen van eliminatie- en beheersmaatregelen voor soorten op de Unielijst, wat zij kunnen doen samen met water- en terreinbeheerders en anderen.
Lees meer in de factsheet: https://www.nvwa.nl/binaries/nvwa/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-waterwaaier/factsheet-waterwaaier.pdf
Bronnen
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (2022) geraadpleegd op 12-11-2024 op https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/documenten/plant/planten-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/factsheet-waterwaaier